Smoke Trails :
EFSANEVİ MCDONNELL DOUGLAS F4 PHANTOM II
Askeri uçak meraklılarının vazgeçilmez gözdesi...
Havacılık dünyasında önemli bir yere sahip olan Mc Donnell Douglas (MDD) F4
Phantom II nin projeleri 1950'li yılların ortasında ABD Deniz Kuvvetlerinin (US
NAVY) gelişmiş, güçlü ve dayanıklı bir uçağa ihtiyaç duyması üzerine
geliştirildi.
İlk prototip tek kişilik olarak düşünülmüştü, bu Phantom 1958 de ilk uçuşuna
çıktı. Havacılık otoriteleri hayrete düşmüştü. İlk phantom biraz F101 Voodoo'yu
andırıyordu. Zaten F101'de MDD firması ürünüydü. Fakat adına başlangıçta F3H-G
denilen bu uçak sonraları öylesine değişecektiki ilk prototip ile 1979 yılında
son üretilen F4E uçakları arasında bir kaç detay farkı dışında neredeyse hiç bir
benzerlik bulunmamaktadır. İki motora sahip olan Phantom yüksek thurust'ı
sayesinde hızlı ve güçlü bir uçak olarak kısa zamanda beğeni kazandı. Prototip
üzerinde çeşitli değişiklikler yapıldı. Bu değişikliklerin en önemlileri tek
pilotlu olan kokpit, iki kişilik pilot ve SSO (silah sistem operatörü)
düzenlemesiyle değiştirilmesi ve kanat yapısının yeniden dizayn edilmesi oldu. 2
adet GE J79 motoru sayesinde F4 çeşitli hız ve tırmanma rekorları kırdı. Pulse
doppler radarı sayesinde Look-down ve Shoot-down kabiliyetine sahip ilk uçak F4
oldu. Uçak gemisi testleri Şubat 1960'da başladı. Bu ilk Phantomlara US Navy
sahip oldu. F4A ve aktif olarak hizmete giren F4B uçakları özellikle uçak gemisi
operasyonları için dizayn edilmişlerdi. ABD Hava Kuvvetleride (USAF) Phantomun
başarısından etkilendi ve F4C olarak adlandırılan modelden önemli miktarda
sipariş etti. İlk uluslararası kullanıcı İngiliz Hava Kuvvetleri (RAF) oldu
(1964 ).
1966'dan itibaren ABD Hava ve Deniz Kuvvetlerine bağlı F4'ler önemli ve zorlu
deneyimler geçirecekleri Vietnam savaşına aktif olarak katılmaya başladılar. F4
ler savaş sırasında av-bombardıman görevlerinin yanında elektronik kar?? önlem,
keşif ve Wildveasel görevleride yaptılar. Çok sayıda değişikliğe uğrayan
Phantomların F4D (USAF) ve F4J (US NAVY) modelleride servise Vietnam savaşı
sırasında girdi. 1966'da üretilmeye başlanan F-4E modeli burnunda bulunan M61 A1
makineli topu sayesinde diğer modelerden farklı bir yapıya sahipti. F4E bu
özelliği sayesinde angajman sırasında hedefe daha isabetli atışlar
yapabiliyordu. F4E modeli dışında diğer modellerde makinalı top yoktu bu nedenle
centerline'da bir adet harici gun pod taşıyorlardı ve bu F4 lere "Gun Fighters"
adı verilmişti. F4E modelinden türetilen F4G Wild Weasel ve RF4E Phantom II
uçakları çok başarılı olmuşlardır. 280 hava zaferi kazanan F4 lerin Vietnam
başarılarından sonra Almanya, İngiltere, İsrail, Japonya, İran ve Türkiye bu
uçaklardan önemli miktarlarda sipariş verdiler. MDD 5057 adet, diğer lisanslı
(Japonya138 F4EJ uçağı üretmiştir) üretimler ile toplam 5195 F4 Phantom II
üretilerek 2. Dünya Savaşından sonra üretilen en önemli savağı uçağı F4
olmuştur. 1966 da MDD ayda 63 F4 üretiyordu, bu rakam modern bir savaş uçağı
için inanılmaz bir rakamdı. Fakat MDD 1967 de üretim adedini ayda 72 adede
çıkardığında Phantom'un ne kadar önemli bir uçak olduğu rakamlarlada belirlenmiş
oldu. Phantom'un keşif modelleride çok başarılı oldu, RF4C ve RF4E burun
bölümlerinde bulunan optik ve kızıl ötesi keşif sistemleri sayesinde son derece
kaliteli fotoğrafik keşif yapabiliyorlardı. Üretilen Phantomlar çeşitli farklı
özelliklere sahiptiler; İngiliz Hava Kuvvetleri (RAF) ve Deniz Kuvvetleri (ROYAL
NAVY) için üretilen F4 K ve F4 M modelleri görünüm, motor ve sistemleri
bakımından oldukça farklıydılar. Japon ve Alman Hava Kuvvetleride F4E nin türevi
olan F4EJ ve F4F uçaklarını üreterek envanterlerine aldılar. Son uçak MDD
tarafından 25 Ekim1979 da Kore Cumhuriyeti Hava Kuvvetlerine teslim edildi.
Zamanla yerlerini daha modern uçaklara bıraksalarda 800 kadar Phantom halen kriz
bölgelerinde görev yapmaktadır. ABD'de test amaçlı 100 adet QF4 bulunmaktadır.
Havacılık tarihinde hiç bir savaş uçağı bu kadar uzun ve aktif kullanıma sahip
olmamıştır. Çeşitli modernizasyon çalışmalarıyla çağdaş bir yapıya kavuşturulan
Phantom II ler halen Türkiye, Almanya, Yunanistan, Japonya, Güney Kore, İsrail,
Mısır, İran, İspanya Hava Kuvvetlerinde aktif kullanımdadır.
Türkiye'de F4 E Phantom II uçaklarının kullanımı 1974 yılında başlamıştır. Bu
ilk envantere giren 40 uçakla Hava Kuvvetleri önemli ölçüde güç kazandı. Daha
sonra yapılan alımlarla dünyanın en önemli F4 kullanıcıları arasına giren
Türkiye modernizasyon projesi ile F4 E leri 2020 yılına kadar uçurmayı
planlamaktadır. Türk Hava Kuvvetleri IAI (Israil Havacılık Endüstrisi) ile
ortaklaşa toplam 54 uçağı modernize ediyor.
Son olarak meraklıları için bazı notlar;
Phantom II 5 hız rekoru kırdı ve 13 yıl elinde tuttu. Ancak 1975 de F15 Eagle bu
rekorları geçmeyi başarabildi.
66,443.8 ft irtifaya çıkan ilk savaş uçağı oldu (deneysel uçaklar dışında)
F4 Los Angeles- Newyork arasını 2 saat 49 dk. katedebiyordu.
ABD de Hava, Deniz ve Deniz Piyadeleri filoları ilk kez aynı tip uçak olarak F4
Phantom II uçağını kullandı.
USAF Thunderbirds ve US NAVY Blue Angles akrotimleri aynı zamanda F4 lerle
gösteri uçuşları gerçekleştirdiler.
USAF F4G Wild Weasel'ları son savaş görevlerine 2 Ocak 1996'da Kuzey Irak'da
çıktılar ve birkaç hafta sonra da emekliye ayrıldılar. 20 Nisan 1996'da Idoha'da
bulunan 124. FW (Avcı Kanadı) da düzenlenen törenle USAF'ın son operasyonel F4
birliği emekli edildi.
F4 halen en çok MIG türevi uçak düşüren ve bu rekoru elinde tutan savaş
uçağıdır. Bu nedenle MIG KILLER ünvanı verilmiştir.
F4 Phantom'lar üretim ve kullanım yılları olarakta inanılmaz bir başarı elde
etmişlerdir. 1958-1979 yılları arasında 21 yıl üretim hattında kalmışlar ve
modernizasyon projeleri ile 2015-20 yıllarına kadar aktif görevde kalması
düşünüldüğünde ilk uçuşundan 60 yıl sonra bile görevde olucaklar.
Günümüzde Boeing altı mühendisi ile Hill Hava Üssün'de Phantom'un
tecrübelerinden yararlanmak için çalışıyor.
Uğur Özkan